Bilindiği üzere, tüm dünyayı ve ülkemizi birçok alanda derinden etkileyen COVID-19 salgınının yayılımını engellemek amacıyla çeşitli kurumlar ve özellikle idare tarafından çeşitli önlemler ve tedbirler alınmaktadır. Söz konusu tedbirlerin hayata geçirilmesi için Umumi Hıfzıssıhha Kanunu kapsamında İl Umumi Hıfzıssıhha Kurulları oluşturulmuş ve ilgili kurullar tarafından her il bünyesinde çeşitli tedbirler alınabilmektedir. Maske takma zorunluluğu, toplu taşımada taşınacak yolcu sayısına limit uygulanması ya da belli zamanlara mahsus sokağa çıkma yasakları gibi uygulamalar bu tedbirlere örnek olarak gösterilebilir.
Yine Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. Maddesi ve devamında söz konusu tedbirlere aykırı davrananlar hakkında uygulanacak ceza hükümleri (idari para cezaları ve hatta hapis cezaları) düzenlenmektedir. İlgili kanunun 294. Maddesinde; idari para cezalarına ilişkin olarak;“Bu kanunda yazılı olan idari para cezaları mahalli mülki amir tarafından verilir” hükmü mevcuttur. Ancak uygulamada, idari para cezalarının doğrudan ihlali tespit eden kolluk kuvvetleri (polis) tarafından yazıldığı görülmektedir.
Öncelikle, kanunla verilen yetkilerin idari makamlar tarafından birbirlerine devredilmesi, yine ancak kanuni düzenleme ile mümkün olacaktır. Belli bir yetkinin verildiği idari makamın yetkisini hangi usulde, hangi idari makamlara devredilebileceği yine kanunda düzenlendiği şekilde yapılmalıdır. Böylece, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda açıkça mülki idari amire verilen idari para cezası düzenleme yetkisinin devri hakkında bahis konusu kanunda herhangi bir hüküm olmadığından, kanuni düzenleme olmadan yapılan bir yetki devri ile kolluk tarafından söz konusu cezaların düzenlenmesi usule aykırı olacaktır. Bu kapsamda polisin düzenlediği idari para cezalarının, kanuna aykırı düzenlenmiş sayılarak iptali gerektiği kanaatindeyiz.
İdari para cezasının ilgilisine tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde, bu cezanın iptali için para cezasını kesen idarenin bulunduğu yer Sulh Ceza Hakimliği’ne bir dilekçe ile itiraz edilmelidir. Hak arama hürriyetinin kısıtlanmaması esas olduğundan; başvurucu tarafından ilgili itiraz için herhangi bir harç ya da masraf ödemesi söz konusu değildir. Ayrıca, belirlenen süre içinde ödeme yapılması halinde cezanın indirimli ödenmesi fırsatının kaçırılmaması adına para cezası belirtilen süre içinde ödenebilir ve akabinde ödenen cezanın iadesi istenebileceği gibi; doğrudan cezanın iptali de talep edilebilir. COVID-19 salgını tedbirlerini ihlal sebebiyle polis tarafından kesilen cezalar ise, yukarıda belirttiğimiz gerekçe doğrultusunda Sulh Ceza Hâkimlikleri’ne yapılan itirazlar sonucunda iptal edilebilecektir. Nitekim, belirttiğimiz doğrultudaki iptal kararları da Sulh Ceza Hâkimlikleri tarafından verilmeye başlanmıştır. Adana 5. Sulh Ceza Hâkimliği ve Bolu Sulh Ceza Hâkimliği tarafından bu konuda iptal kararları verildiği de örnek olarak bilinmektedir.
Bu noktada, kanuna uygun bir şekilde alınan tedbirlerin ihlal edilmesi sebebiyle ihlal edenler hakkında ceza verilebilmesi için, öncelikle kolluk kuvvetleri tarafından bir tutanak ile ihlalin tespit edilmesi, ardından idari mülki amir tarafından (yani Valilik ve Kaymakamlıklarca) söz konusu cezanın ilgilisine kesilmesi gerekmektedir.