1. Tanım ve Önemi: Marka hukuku, bir markanın tescil edilmesi ve korunması ile ilgili kuralları düzenler. Markanın tescil edildikten sonra aktif olarak kullanılması marka sahibine belirli haklar kazandırır ancak tescilli bir markanın ciddi kullanılmaması durumunda marka hakkı zayıflayabilir veya iptal edilebilir. Bu nedenle markanın kullanımının ispatlanması büyük önem taşımaktadır.
2. Kullanım İspatı: Sınai Mülkiyet Kanunu’nda “kullanım ispatı” kavram ile markaların gerçek anlamda kullanımını teşvik etmek ve kötü niyetli itirazların önüne geçmek amaçlanmıştır. Bu gereklilik, markaların haksız yere elde edilmesini ve kullanılmayan markaların piyasa üzerinde gereksiz bir yük oluşturmasını engellemek amacıyla uygulanır. Kullanım ispatı, markaya yapılan itiraz durumunda, itiraz eden tarafın markasını Türkiye’de ciddi şekilde kullandığını veya kullanmamasının haklı sebeplerini kanıtlamasıdır. Markanın tescil edilmesi ve SMK uyarınca yenilenmesi tek başına marka sahibinin haklarını korumak için yeterli değildir. Markanın korunması için tescil edildiği mal veya hizmet sınıfında kullanılması ve bu kullanımın ispat edilebilmesi gerekmektedir. Markaların tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde tescil edildiği mal veya hizmetler için marka sahibi tarafından ciddi bir şekilde kullanılması ayrıca haklı bir neden olmaksızın kullanımına 5 yıl boyunca devam edilmesi gerekmektedir.
3. Kullanımın İspat Edilmesi Gereken Durumlar ve Hukuki Süreçler:
Yayıma İtiraz ve Kullanım İspatı Def’i: Marka tescil başvuruları, başvurusu yapılan markanın önceki bir markayla karıştırılma ihtimali olduğunda önceki marka sahibinin itirazı üzerine reddedilebilir. Bu durumda başvuru sahibi, önceki marka sahibinden markasının son beş yıl içinde tescilli mal ve hizmetler için kullanıldığını ispat etmesini talep edebilir. Bu talebe “Kullanım İspatı Def’i” denir. Eğer itiraz eden taraf markasının ciddi kullanımını ispat edemezse itiraz reddedilir ve başvuru sahibi markasını tescil ettirebilir.
Marka Tecavüzünde Kullanım İspatı Def’i: SMK’ye göre, marka hakkına tecavüz durumlarında marka sahibi zararın tazmini gibi haklar talep edebilir. Ancak davalı taraf markanın ciddi kullanımını ispat etmediği sürece bu talepler geçerli olmayabilir.
Hükümsüzlük Davasında Kullanım İspatı Def’i: SMK’ye göre bir markanın mutlak veya nispi red sebeplerine dayanarak hükümsüz sayılması talep edilebilir. Hükümsüzlük davasında da davalı taraf Kullanım İspatı Def’i ileri sürebilir. Davacı, markanın son beş yıl içinde ciddi kullanımını ispat edemezse marka hükümsüz sayılabilir.
İptal Sebebi: Bir markanın beş yıl boyunca ciddi kullanımının olmaması, markanın kısmen veya tamamen iptal edilmesine yol açabilir. İptal talepleri, 10.01.2024 tarihinden itibaren doğrudan TürkPatent’e sunulmaya başlanmış olup bu hususta adli yargının yetkisi sona ermiştir. Ancak, 10.01.2024 tarihi öncesi açılmış ve derdest olan iptal davaları adli yargı nezdinde görülmeye devam edeceklerdir.
4. Kullanım İspatı Olmayan Durumlar: Markanın kullanım ispatı ilgili dönem içinde ciddi bir kullanım olduğunun gösterilmesini gerektirmektedir. Sadece markayı tescil ettirmek için veya sembolik olarak kullanmak bu yükümlülüğü karşılamaz. Örneğin sadece birkaç kez kullanılan bir markanın kullanımını ispatlamak genellikle yeterli olmaz.
5. Hukuki Sonuçlar: SMK uyarınca markaların koruma süresi her ne kadar 10 yıl olsa da markanın 5 yıl boyunca Türkiye’de ciddi kullanılmaması marka sahibinin markasını kaybetmesine ve marka üzerinde sahip olduğu temel hakkının sona ermesine yol açabilir. Ayrıca markanın kullanılmaması nedeniyle açılan tazminat davalarında, marka sahibi aleyhine kararlar verilebilir.