Teorik olarak aile arabuluculuğu olarak geçen kavram Türk yargı pratiğinde boşanma arabuluculuğuyla hayat bulmaktadır. İkili ilişkiyi evliliğe taşıyan tarafların dostane olarak boşanma sürecine katkıda bulunmak için bu kavram geliştirilmiştir.
AİLE ARABULUCULUĞU NEDİR?
Aile arabuluculuğu kavramı, aile hukukundan doğan aileyi oluşturan bireylerin hepsini bağlayan bir kurum olmakla birlikte boşanma arabuluculuğu ise boşanma sürecinde tarafların dostane bir şekilde evlilik birliğini sonlandırmasını sağlayan aile arabuluculuğunun altında olan bir kurumdur.
Tarafsız bir arabulucu yardımıyla müzakerenin sağlanması, uyuşmazlığın çözümlenmesi hedef alınır.
Taraflar, tarafsız arabulucuyla birlikte ihtilafın çözümlenmesi için masaya otururlar. Tam bir anlaşma sağlanırsa sonu mutlu olur. Anlaşmazlık olursa boşanma avukatıyla birlikte durum mahkemeye taşınır. Buradaki amaç, sonunun mutlu olmasını tam olarak sağlamak değildir. Bir olgu olan aile kurumunun bu müzakere ortamında olup bunu barışçıl ve iletişimi yüksek bir biçimde konuşulmasıdır. Böylelikle toplum sağlıklı bir şekilde neslini devam ettirirken aynı zamanda problem çözme yeteneklerinin de gelişmesi sağlanmaktadır. Çünkü aile, devletin en küçük yapı birimidir ve her şey aile kurumunun iyileşmesiyle başlar.
Aile arabulucusu bir danışmanlık ve terapötik destek alınacak kurumdur. Psikolojik tahlillere, kişilerin travmalarına inilen bir süreci kapsamaz. Arabulucunun alması gereken özel eğitimlerden sonra bu mesleği edindiği ve aslında amacın yukarıda bahsedilen sağlıklı toplum yapısını desteklemekle birlikte mahkemelerin iş yükünün azalttığı da bir gerçektir.
UYGULAMA ALANI NELERDİR?
Kamu düzenine ilişkin olan ve tarafların üzerinde serbestçe karar veremeyeceği konularda arabuluculuğa başvurulmaz. Velayet veya aile içi şiddet, aile içi istismar vakalarına ilişkin meseleler ile ilgili aile arabuluculuğunun uygulama alanı bulması hukuken mümkün görünmemektedir. Çünkü bu meselelerde hakimin takdiri esastır.
Anlaşmalı boşanma davalarına ek olarak çekişmeli boşanma davalarında da tarafların bir şekilde arabulucuya başvurup içinde bulundukları stresli konuyu, birbirlerine hissettikleri yüksek duyguları tarafsız bir profesyonel eşliğinde anlaşmalı hale getirilebilmesi mümkündür.
SÜREÇ NASIL İŞLER?
Tarafların arabuluculuğa başvurması yahut hakimin arabulucuya gidilmesini önermesiyle başlar. Burada mahkemelerin iş yükünün azaltılmasının da diğer bir amaç olduğundan bahsetmiştik. Eşlerin veya eşlerin boşanma avukatı ve arabulucunun imzaladığı tutanağa taraflardan birinin uymaması halinde Sulh Hukuk Mahkemesi’nden icra edilebilirlik şerhi alınarak tutanak icraya koyulabilecektir.
MUHAKEME KONULARI NELERDİR?
Müzakere edilen konular kamu düzenine ilişkin olmayan diğer konulardır. Eşler arasında ve varsa çocuk nezdinde sorumlulukların niteliğine ilişkin rasyonel kararların verileceği süreçtir.
-
Boşanma sürecinin ne zaman ve nasıl işleneceği
-
Eşler arasındaki iletişimin ve etkileşimin planlanması
-
Mali konular
-
Mal paylaşımları
-
Diğer özel konular
Çocuk Nezdinde:
-
Çocuğun nasıl destekleneceği
-
Çocuğun ebeveyni ile iletişim ve etkileşimlerine ilişkin düzenlemeler
-
Tatil sürecine ilişkin düzenlemeler
-
Diğer özel konular
Müzakere edilen konular tarafların yaşanmışlıklarına ve isteklerine göre artırılıp azaltılabilir. Bu süreç seansı 1 saat olmak üzere çoğunlukla 3-6 seansta uyuşmazlığın çözümü ile tamamlanabiliyor. Ancak sürenin uzaması yine tarafların tutumuna bağlıdır.
AİLE ARABULUCULUĞU NEDEN TERCİH EDİLMELİDİR?
Kişilerin kendi seçiminin sonucu olan arabuluculuk sürecinde birçok avantaj mevcuttur.
-
Geleceğe yönelik ilişkileri geliştirir
-
Tüm konular tekrardan gözden geçirilir, yeni konuları tarafsız olan arabulucu keşfedebilir
-
Süreç resmi olmamasından dolayı basit ve sadedir. Taraflar kendilerini bu sebeple daha esnek ve rahat hissederler
-
Kontrol yine sürecin resmi olmamasından dolayı kararların taraflarca alınmasına olanak tanır
-
Mali olarak avantaj sunar.
Türk yargı sisteminde henüz kanunlaşmamış olan ancak bu konuda çalışmaların sürdürüldüğü aile arabuluculuğu, taraflara sağlıklı bir iletişim alanı sunar. Bunun getirisi olarak da insanlar boşanma gibi çetrefilli bir süreçte zaten duygu durumları karışıkken profesyonel arabulucuyla dengeli hale getirip ihtilaf konularının çözümü el ele vererek sağlanır.