Çalışma ilişkisi içerisinde işçilerin en önemli haklarından biri olan kıdem tazminatı bakımından; yapılan görüşmeler sonucunda yeni düzenleme önerileri gündeme gelmiştir. Kıdem tazminatı bakımından bir fon oluşturulması öngörülen düzenlemeler kapsamındadır. Peki, bu fona ilişkin detaylar ve etkileri nasıl olacaktır? Belirtmek gerekir ki; kıdem tazminatına ilişkin olarak zorunlu tasarruf modeli veya tamamlayıcı sigorta olmak üzere iki ayrı model öngörülmektedir. Tesis edilecek karma modelin 2022 yılında devreye girmesi hedeflenmektedir. Henüz bu önerilere ilişkin bir yasalaşma söz konusu değildir. Kıdem tazminatı bakımından planlanan yeni sisteme dair detaylar aşağıdaki şekildedir:
Öne Çıkan Detaylar:
-Zorunlu Tasarruf Sistemi: Mevcut sistemde bir yıllık çalışma karşılığında bir aylık kıdem kazanılması mümkün iken; önerilen zorunlu tasarruf sisteminde paylaşımlı bir model geliştirilmiştir. Bu kapsamda; bir yıllık çalışmaya bir aylık kıdem kazanabilmek için gerekli olarak %8,33’tür.
Bu doğrultuda; işveren tarafından her çalışanın ücretinin %3’ü kurulacak fon sistemi hesabına yatırılacak, bunun karşılığında da işveren tarafından karşılanacak yükümlülük %5,33’e gerileyecektir.
Başka bir şekilde ifade etmek gerekirse; her 30 günlük çalışmanın 11 günü veya kıdem hakkının yaklaşık %35’i kamuya geçecektir. Kalan 19 günlük miktar bakımından; yani bu süreye denk gelen brüt maaşın %5.33’ü kadar olan tutara ilişkin olarak, mevcut sistem devam edecek ve iş akdinin sona ermesi halinde koşullar dâhilinde ödeme yükümlülüğü işverende olacaktır.
Bu model kapsamında; kamuda biriken kısmın nemalanmalarıyla birlikte belirlenecek süre sonunda biriken miktar toplu olarak alınabilecek veya maaş olarak bağlanması talep edilebilecektir.
-Tamamlayıcı Sigorta Sistemi:
-Tamamlayıcı sigorta sistemi mesleki sigorta statüsünde bir sistemdir. Bu sistemde işveren ve işçi tarafından farklı oranlarda prim ödenmesi öngörülmüştür.
-Planlanan sistemde; prim oranı %6 olacaktır. 1 puan devlet katkısı verilecektir.
-İşçinin ücretiyle bağlantılı olarak; kademeli yüzde oran artışı getirilecektir.
-Asgari ücretli işçilerde primin %4,5’ini işveren, %0,5’ini işçi ödeyecektir.
-Asgari ücretin her bir katı fazla ücret için işçi prim oranı %0,5 puan artacaktır.
-Asgari ücretin iki katı ücret alan bir işçi %1, işvereni 4, asgari ücretin dört katı ücret alan bir işçinin prim oranı %2,5 işveren katkısı 2,5 seviyesinde olacaktır. Bu noktadan sonra ücret daha yüksek olsa da prim oranı aynı kalacaktır.
Yine bu sisteme göre; kıdem tazminatı için işverenin her ay prim kesintisi yapması, toplanan prime belli bir oranda devletin katkıda bulunması öngörülmektedir.
Fon sistemi bakımından emeklilik yaşının 60 olması ve evlilik, konut alımı, hastalık, ölüm gibi hallerde fonda biriken paraya ilişkin işçiye kısmi çekiş hakkı tanınması öngörülmektedir.
-Mevcut çalışanların sisteme geçişi nasıl olacaktır?
Planlanan sisteme mevcut çalışanların geçiş sürecinin nasıl olacağına ilişkin henüz detaylı bilgi paylaşılmamıştır. Sadece; tamamlayıcı emeklilik sigortası sisteminde; halen çalışanlardan talepte bulunanlara fona geçiş yapabilme hakkının tanınacağı belirtilmiştir. Emeklilik yaşı için kalan süresi yakın olanlar bakımından sisteme dâhil olunup olunamayacağı veya buna bir sınırlama getirilip getirilmeyeceği ya da sisteme girmek isteyenlerin önceki çalışmalarının bir destek modeliyle fona taşınıp taşınamayacağına ilişkin detaylar paylaşılmamıştır.
-Avantajlar ve Dezavantajlar:
-İşveren tarafından fona belirli miktarlarda ödemelerin yapılması kıdem tazminatının elde edilmesi açısından avantaj olarak görülmektedir.
-İşveren tarafından fona gerekli primlerin ödenmemesi halinde akıbetin ne olacağı muğlak olup işçinin kıdem tazminatını elde etmesi bakımından olası bir hak mahrumiyeti yaşaması da sistemin dezavantajlarından biri olarak gösterilebilir.
-Sisteme ilişkin oranlar ve detaylar konusunda henüz netlik bulunmamakta olup çalışma düzeni bakımından işçi ve işveren arasındaki dengeyi sağlamaya yönelik planlı ve kapsamlı adımların atılması gerektiği açıktır.
Kaynakça:
https://www.dunya.com/ekonomi/kidem-tazminatina-2-oneri-haberi-472462https://finans.mynet.com/haber/detay/ekonomi/kidem-tazminati-fonu-nasil-olacak-iste-yeni-kidem-tazminati-duzenlemesinin-detaylari/397141/