Anonim şirketler;kuruluş sırasında belirlenen sermayenin şirketin iş kapasitesine göre yetersiz kalması, şirketin iş hacmini genişletmek istemesi gibi çeşitli nedenlerle sermayelerini artırmak isteyebilmektedirler.Bu artırım ise ancak bir esas sözleşme değişikliği yapılması ile mümkün olmaktadır. İç kaynaklardan yapılan artırım hariç, payların nakdî bedelleri tamamen ödenmeden sermayenin artırılması mümkün değildir. Sermayeye oranla önemli sayılmayan tutarların ödenmemiş olması sermaye artırımını engellememektedir.
Artırıma, esas sermaye sisteminde genel kurul; kayıtlı sermaye sisteminde yönetim kurulu karar vermektedir. Esas sözleşmenin ilgili hükümlerinin, gerekli olduğu hâllerde izni alınmış bulunan değişik şekli, genel kurulda değiştirilerek kabul edilmişse, bunun Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca onaylanması şarttır.
Yönetim kurulu tarafından sermaye artırımının türüne göre; bilgiyi açık, eksiksiz, doğru ve dürüst bir şekilde verme ilkesi ışığında bir beyan hazırlanıp imzalanmaktadır. Yönetim kurulu, hesap döneminin kapanmasından itibaren en geç üç ay içinde, esas sözleşme değişikliğini ticaret siciline tescil ettirir ve sermaye artırımına ilişkin yönetim kurulu beyannamesini sicile tevdi eder.
Anonim ortaklıklarda sermaye artırımı, TTK sistematiği baz alındığındaüç ana başlık altında toplanmaktadır:
- SERMAYE TAAHHÜDÜ YOLUYLA ARTIRIM
Hem esas sermaye hem de kayıtlı sermaye sisteminde, artırılmak istenilen sermaye tutarı, sermaye artırımıyla ilgili esas sözleşme değişiklik metnindeveyaiştirak taahhütnameleriile taahhüt edilebilmektedir.Her pay sahibi, yeni çıkarılan payları, mevcut paylarının sermayeye oranına göre, alma hakkını(rüçhan hakkı)haizdir.
- Esas Sermaye Sistemine Göre Sermaye Artırımı: Esas sermaye sisteminde sermaye artırımı:i.Pay sahibi olan veya olmayan kimseler tarafından ortaklığa dışarıdan yeni malvarlığı getirilmesi ve ortaklık malvarlığının da aynı oranda artmasısuretiyledış kaynaklardan;ii.İç kaynaklardan; iii. Halka açık olmayan ortaklıkların artırılan sermayeyi temsil eden paylarını kısmen/tamamen halka arz etmesi veya halka açık ortaklıkların kısmen/tamamen halka açık bir artırım yapması suretiyle halka açık olan/olmayan şekilde; iv. Sermayenin artırılan kısmının tamamının pay sahipleri veya üçüncü kişiler tarafından en geç artırım kararı sırasında taahhüt edilmesi ve peşin olarak ödenmesi zorunlu kısmın ödenmesi suretiyle kısa yoldan olmak üzere çeşitli yollarla gerçekleştirilebilmektedir.Dış veya iç kaynaklardan yapılacak olan sermaye artırımı, yeni paylar ve pay senetleri çıkarmak ya da mevcut pay veya pay senetlerinin itibari değerlerinin yükseltilmesi yollarıyla yapılabilmektedir.
- Kayıtlı Sermaye Sistemine Göre Sermaye Artırımı: Kayıtlı sermaye sisteminde sermaye artırımı dış ve iç kaynaklardan olmak üzere iki şekilde yapılabilmektedir. Artırılacak olan sermaye, çıkarılmış sermayedir.Kayıtlı sermaye sistemini esas sermaye sisteminden ayıran özellikler, artırıma karar verme yetkisinin ana sözleşmedeki kayıtlı sermaye tavanı ile sınırlı olmak üzere yönetim kuruluna verilmiş olması ve sermaye artırımı hakkının ancak ana sözleşmede düzenlenmiş olası koşulu ile kullanılabilmesidir. Sermaye artırımının gerçekleştirilmesinden sonra, çıkarılmış sermayeyi gösteren esas sözleşmenin sermaye maddesinin yeni şekli, yönetim kurulunca tescil ettirilmektedir.
- İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı: Sermayenin iç kaynaklardan artırımı; esas sözleşme veya genel kurul kararıyla ayrılmış ve belirli bir amaca özgülenmemiş yedek akçeler ile kanuni yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısımları ve mevzuatın bilançoya konulmasına ve sermayeye eklenmesine izin verdiği fonların sermayeye dönüştürülmesi suretiyle gerçekleştirilebilmektedir. Esas sermaye rakamı yükseltilmesine rağmen ortaklığın malvarlığında herhangi bir değişim olmamaktadır. Yapılacak sermaye artırımında, sermayenin artırılan kısmının şirket iç kaynaklarında gerçekten var olduğu, onaylanmış yıllık bilanço ve sermaye artırımıyla ilgili denetim yapan işlem denetçisi raporuyla açık ve yazılı olarak doğrulanır.Tescilile, o anda mevcut pay sahipleri, mevcut paylarının sermayeye oranına göre bedelsiz payları kendiliğinden iktisap ederler.
- Şarta Bağlı Sermaye Artırımı: Genel kurul, yeni çıkarılan tahviller veya benzeri borçlanma araçları nedeniyle, şirketten veya topluluk şirketlerinden alacaklı olanlara veya çalışanlara, esas sözleşmede değiştirme veya alım haklarını kullanarak yeni payları edinmek hakkı sağlayarak, sermayenin şarta bağlı olarak artırılmasına karar verebilmektedir. Şartlı olarak yapılan sermaye artırımında yapılan ödeme, en az, nominal değere eşit olmalıdır ve şartlı olarak artırılan sermayenin toplam itibari değerinin sermayenin yarısını aşmaması gerekmektedir.