Menkul işletme tesisatı, sözleşme eki rehne dahil unsurlar listesinde yer almadığı takdirde rehin sözleşmesi geçersiz olur.
Rehin sözleşmesine bağlı unsurlar listesindeki bu tür eksiklikler sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren 10 günlük süre içerisinde yine noter tarafından giderilmediği takdirde rehin sözleşmesi hükümsüz olur.(TİRK.4)
İhtira beratları, markalar, modeller, resimler, lisanslar gibi sınai haklar ticari işletme rehnine dahildir; ancak bunların rehin sözleşmesine bağlı unsurlar listesinde gösterilmemesi rehnin hükümsüzlüğü sonucunu doğurmaz. Böyle bir durumda sınai haklar rehne dahil edilmemiş sayılır. (TİRK.3)
Rehnin Kurulması
Rehin Sozlesmesinin Hazırlanması
Ticari isletme rehni sozlesmesinin, yükumlü ticari işletmenin ticaret siciline kayıtlı olduğu ticaret sicili çevresinde bulunan noter tarafından, re’sen düzenlenmesi gerekir. Bu sozleşme için öngörülen şekil, muteberiyet şeklidir. Noter onaylaması şeklinde sözlesmeler geçerli değildir. Rehin sözleşmesinde rehin kapsamına giren unsurların tam listesi ayırt edilebilecek şekilde (Markası,seri numarası,plaka numarası,rengi vb.) yazılması zorunludur. Ticari işletme rehni, işletmenin alacaklarını, kira gelirlerini,muşteri çevresini, işletmenin ürettiği stokunda bulunan malları ve hammaddeleri kapsamamaktadır.
Rehin senedinde ayıca taşınır rehninde olduğu gibi (TMK. 851 m.)alacak miktarının da Türk lirası olarak yazılması gerekir (TİRK. 6.m). Alacak miktarı belli değil ise bu rehinin tesisini engellemez, fakat taraflar işletmenin ne miktar TL icin teminat teşkil edeceğini senette ve tescilde belirtmelidir.
Alacak miktarının önceden likit olmaması, rehin tesisini engellemez fakat alacak miktarı en geç rehnin paraya çevriliği anda belli olmalıdır. Fakat alacak miktarı belli olmasa bile her halde rehin kurulduğu anda taraflar arasında ,geçerli bir borç ilissinin varlığı gereklidir.
Taraflar araasında bir faiz kararlastırılmıs ise bunun da senette yer alması ve sicilde belirtilmesi gerekir (TİRK. m.6). Ancak oranın yazılmaması bir sakatlık oluŞturmaz,yasal faiz oranı dikkate alınır. Yasal gecikme faizinin üzerinde bir gecikme faizi kararlastırılmıŞ ise bunun da resmi senette yer alması gerekir. Ticarİ iŞletme rehni ile teminat altına alınan alacağın ticarİ bir iŞten doğan alacak olması, ticarİ bir kredi olması gerekli değildir.
Ticari İşletme Rehninin Tescili
Ticari işletme rehni tescil talebinin rehin sözleşmesinin noter tarafından düzenlendiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde, usulüne uygun olarak doldurulup yetkililerce imzalanmış sicil müdürlüğünden temin edilen bir nüsha beyannameyle yapılması zorunludur. Tescil işleminin işletme maliki veya alacaklı tarafından yapılması gerekmektedir. Bu süre içerisinde tescil edilmeyen rehin sözleşmesi geçersiz sayılır.Tescil yapılmadıkça rehin varlık kazanmaz. (TİRK.5) Tescil yapılırken sicilde, alacaklının ticaret ünvanı, adresi, alacak miktarı, faiz kararlastırılmış ise oranı sicile yazılması zorunludur (TiRK.m.6). Ticari işletme rehninde tescilin kurucu bir niteliği bulunmaktadır. Diğer bir anlatımla rehin hakkı tescille doğmaktadır.
Ticarî İşletme Rehninde Sıra
Bir ticarî işletme üzerinde birden fazla, ticari işletme rehni kurulabilir. Bunlar arasındaki sıra, tescil tarihine göre belirlenir. Sabit derece sistemi burada geçerli olmadığından, boşalan rehin derecesine arkada bulunan rehinler ilerleyebilir (TiRK m.8). Boşalan dereceye işletme sahibi yeni bir rehin kuramaz, bir rehin derecesini saklı tutmaz.
Yükümlü İşletme Sahibinin Tasarruf Yetkisi
Üzerinde ticari işletme rehni tesis edilen işletmenin başka bir yere nakledilebilmesi için alacaklının muvaffakatının alınması zorunludur. Böyle bir durumda işletme sahibi adres değişikliği için sicil müdürlüğüne başvururken alacaklının noter onaylı muvaffakatını da ibraz etmek zorundadır.(TİRK.10) Yükümlü işletme sahibinin işletmenin değerini azaltıcı davranışı halinde rehinli alacaklı, ek teminat isteyebilir bu teminat verilmezse azalan değer oranında ifayı talep edebilir (TiRK.11).
Rehnin Sona Ermesi
Ticarî isletme rehni, alacağın sona ermesi veya ticarî isletmenin ilgili sicilden silinmesi ile sona erebilir. Alacak sona ermis ise, yükümlü isletme sahibi rehnin sicilden terkini sağlamasını rehinli alacaklıdan talep edebilir. Alacaklı bunu yapmaktan kaçınır ise, yükümlü isletme sahibi tasınmaz rehninde olduğu gibi rehnin kaldırılması (fekki) davası yoluyla rehni sicilden sildirebilirler. Alacağın sona ermesi kendiliğinden ticarî isletme rehnini sona erdirmez. Üzerinde ticarî isletme rehni bulunan ticarî isletmenin varlığının sona ermesi isletme rehnini konusuz kılacağından bu rehninde sona ermesini sağlar. Ancak TiRK. bu konuda alacaklının menfaatini koruyucu bir hüküm koymustur. TiRK.17.m. yükümlü isletmenin ilgili sicilden kaydının silinmesi halinde rehinli alacağın muacceliyet kazanacağını, terkin isleminin sicil memurunca rehinli alacaklıya bildiriminden itibaren alacaklı iki ay içinderehnin paraya çevrilmesini talep etmez ise, rehnin kendiliğinden sona ereceğini düzenlemistir.
Ticarî isletme rehninin İİK.153.m.ye göre paraya çevrilmesi ve satış bedelinin sıralarına göre rehinli alacaklılar arasında paylastırılması ile de bu rehin sona erer.( TİRK 15-17)