MEVZUATTA GÜNÜMÜZ TEKNOLOJİSİNE UYUMLANMA SÜRECİ BAŞLADI
7247 Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“Kanun”), 26.06.2020 tarihli 31167 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, yayım tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Elektronik haberleşme hizmeti sunan kuruluşlar ile finansal kuruluşların müşterileri ile yaptıkları işlemlerde sözleşmelerin elektronik ortamda düzenlenebilmesine dair yeniliklerin de yer aldığı Kanun’un genel gerekçesi, kamu kurum ve kuruluşlarımızın muhtelif konulara ilişkin olarak ihtiyaç duyduğu kanuni düzenlemelerin hayata geçirilmesi, vatandaşların çeşitli alanlardaki hizmet sunumlarına günümüzün teknolojisinin verdiği imkanlar doğrultusunda güvenle ve daha kolay erişebilmesinin sağlanması, 2020 yılı içerisinde meydana gelen bazı doğal afetlere ilişkin afetzede vatandaşlarımızın yaşayabileceği muhtemel hak mağduriyetlerinin önüne geçilmesi ve diğer bazı konulara ilişkin talep ve ihtiyaçların karşılanması şeklinde ifade edilmiştir. Elbette Kanun’un hazırlanmasındaki en önemli etkenlerden birisi, tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi neticesinde neredeyse tüm dünyada dijital platformlara olan yönelimin ve talebin artmış olmasıdır. Bu bakımdan yapılan yenilikler, sektörün çağımız ihtiyaçlarına yaklaşması açısından büyük bir adım niteliğindedir. Kanun’da yer alan yeni düzenlemelerin dikkat çeken kısımlarına bu yazımızda kısaca değinilecektir.
19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu (“Bankacılık Kanunu”) Bakımından;
Bankacılık Kanunu’nun müşteri haklarına dair 76. maddesinin ikinci fıkrasına, yapılan değişiklikle: “Bu Kanunun 4 üncü maddesinde yer alan faaliyet konularına ilişkin bankalar ve müşteriler arasındaki ilişkiler, yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulacak sözleşmeler ile düzenlenir ve buna ilişkin usûl ve esaslar Kurul tarafından belirlenir.” ibaresi eklenmiştir. Kanun gerekçesinde de yer aldığı üzere böylelikle, bankalar ile müşteriler arasında ilk defa sözleşme ilişkisi kurulması esnasında bankaların potansiyel müşterilerle yüz yüze gelme ihtiyacının ortadan kaldırılması, fiziki belge ve ıslak imza kullanılmadan Kurulun yazılı şeklin yerine geçeceğini belirlediği günün teknolojisine uygun diğer yöntemlerin de kullanılabilmesi ve sürecin dijital ortamda başlayıp dijital ortamda sonlanmasının önünün açılması amaçlanmaktadır.
23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu (“Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu”) Bakımından;
Bankacılık Kanunu’ndaki değişikliğe benzer amaçla, Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 24. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yapılan değişiklik ile madde metnine “Kart çıkaran kuruluşlar ile kart hamilleri arasındaki ilişkiler, bu Kanun ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde en az on iki punto ve koyu siyah harflerle hazırlanacak yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulacak sözleşmeler ile düzenlenir ve buna ilişkin usûl ve esaslar Kurul tarafından belirlenir.” düzenlemesi eklenmiştir.
5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nda (“Elektronik Haberleşme Kanunu”) Düzenlenen Abonelik Sözleşmeleri Bakımından;
Kanun gerekçesinde de yer aldığı üzere, ülkemizin dijital dönüşüm stratejileri ile uyumun sağlanması ve özellikle son dönemde Covid-19 pandemisi kapsamında alınan tedbirlere uygun olarak abonelik sözleşmelerinin yazılı usul yanında, elektronik yöntemler ile akdedilmesine ve benzer şekilde elektronik ortamda feshedilmesine yönelik düzenlemelerin hayata geçirilmesi önem arz etmektedir. Ülkemizde aylık olarak yaklaşık 2 milyon adet mobil hizmetler için yeni abonelik sözleşmesi imzalandığı ifade edilmektedir. Yine Kanun gerekçesine bakıldığında, bu sözleşmelerin kağıt ortamda düzenlenmesi, nakliyesi, saklanması gibi maliyetler de göz önüne alındığında sözleşmelerin elektronik ortamda yapılmasının ülkemiz ekonomisine olumlu katkı sağlayacağı kanaatinin de yapılan değişiklikler bakımından etkili olduğu anlaşılmaktadır.
Bu kapsamda sektörün dijitalleşmesi ile abonelik sözleşmelerinin yalnızca kâğıt ortamında değil tüketici hak ve menfaatlerine uygun olarak ve başvuru sahibinin kimliğinin doğrulanması sağlanarak elektronik ortamda da kurulabilmesinin sağlanması için Elektronik Haberleşme Kanunu’nun 49. maddesinde abonelik sözleşmelerine ilişkin yer alan bazı düzenlemeler, sözleşmelerin bundan böyle elektronik ortamda da düzenlenebileceği göz önüne alınarak değiştirilmiş yahut bu doğrultuda eklemelerde bulunulmuştur. Bu kapsamda, maddenin ikinci fıkrası “İşletmeciler, özellikle hizmetler arasında seçim yapılırken ve abonelik sözleşmesi kurulurken tüketicilerin karar vermelerinde etkili olabilecek hususlar ile dürüstlük kuralı gereğince bilgilendirilmelerinin gerekli olduğu her durumda talep olmaksızın tüketicileri bilgilendirir.” halini almıştır. Değişiklikten önce, madde metninde “abonelik sözleşmesi imzalanırken” ifadesi yer almaktaydı. Benzer şekilde, Elektronik Haberleşme Kanunu’nun abonelik sözleşmelerine dair 50. maddesinin birinci fıkrasına “Sözleşme; yazılı olarak veya elektronik ortamda kurulur. Elektronik ortamda kurulacak sözleşmelerde, başvuru sahibinin kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek şekilde, Kurum tarafından belirlenecek yöntemler kullanılır ve bunlara ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.” düzenlemesi eklenmiş ve aynı maddenin dördüncü fıkrasının son cümlesi “Aboneler taleplerini bildirmek kaydıyla aboneliklerini her zaman sona erdirebilir.” şeklinde değiştirilmiştir. Değişiklikten önce madde metninde “Aboneler yazılı olarak bildirmek kaydıyla aboneliklerini her zaman sona erdirebilir.” ifadesi yer almaktaydı.
21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu Bakımından;
Yeni düzenlemeler ile finansal kiralama, faktöring ve finansman sözleşmeleri için önceden mevcut olan yazılı olarak düzenlenme şartı genişletilerek, sözleşmelerin yazılı veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulmasına imkan verecek şekilde değiştirilmiştir.
6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (“Sermaye Piyasası Kanunu”) Bakımından;
Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında yer alan faaliyet konularına ilişkin olarak yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketleri ile müşterileri arasındaki ilişkilerin kurulmasının kolaylaştırılması ve sözleşmelerin yazılı usul yanında, elektronik yöntemler ile akdedilmesine imkan getirilmesi amacıyla , 42. maddenin başlığı “Mali sorumluluk sınırlarına ve çalışanlara ilişkin esaslar ve müşterilerle akdedilecek sözleşmeler” olarak değiştirilmiş ve sözleşmelerin yazılı veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulmasına imkan verecek şekilde düzenlemeler eklenmiştir.
20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun Bakımından;
Yeni düzenlemeler ile 12. maddenin üçüncü fıkrasına; “Çerçeve sözleşme yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Bankanın yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulacak şekilde düzenlenir.” şeklinde ekleme yapılmıştır.
Son olarak, 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu Bakımından yapılan değişiklik ile; kimlik paylaşımı sisteminin kullanılmasını düzenleyen 45. maddesinin kapsamına, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamındaki aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketleri, 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunu kapsamındaki ödeme hizmeti sağlayıcıları da dahil edilmiştir. Böylece İçişleri Bakanlığı, merkezi veri tabanında tutulan verileri sayılan kurum ve kuruluşlar da paylaşabilecektir.