6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu 13.08.2016 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmış ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunu yürürlükten kaldırmıştır. Bundan sonra diğer kanunlarda 4817 sayılı kanuna yapılan atıflar 6735 sayılı kanuna yapılmış sayılacak olup 6735 Saylı kanun ile gelen yenilikler şunlardır:
6735 Sayılı Kanunda Yeni Gelen Tanımlar
Turkuaz Kart: Yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ise ikamet hakkı veren belge
Bağımsız çalışma izni: Yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren çalışma izni
Süresiz çalışma izni: Yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı veren çalışma izni
Çalışma izni muafiyeti: Bakanlıkça resmî bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma izni almaksızın çalışma ve ikamet hakkı veren muafiyet
(Yabancının herhangi bir çalışma izni almasına gerek olmadan çalışma ve ikamet hakkı veren resmi belge)
Yetkili aracı kurum: Nitelikleri ve görev çerçevesi yönetmelikle belirlenen ve Bakanlık tarafından yetkilendirilen kurum veya kuruluş (Yönetmeliklerle düzenlenecek)
Kanuni çalışma izni süresi: Yabancının, kanuni yükümlülüklerinin yerine getirilmesi suretiyle çalışma izniyle çalıştığı süre ( Örneğin; X şirketinde çalışan Bulgar Bay A’ya Bakanlık tarafından verilen 5 aylık çalışma izni)
Kanunun Kapsamı Ve Yeni Kurul
Bu kanun şu kişileri kapsamaktadır:
1. Türkiye’de çalışmak için başvuruda bulunan veya çalışan yabancılar
2. Türkiye’de bir işveren yanında mesleki eğitim görmek üzere başvuruda bulunan veya görmekte olan yabancılar
3. Türkiye’de staj yapmak üzere başvuruda bulunan veya staj yapan yabancılar
4. Türkiye’de yabancı çalıştıran veya çalıştırmak üzere başvuruda bulunan gerçek ve tüzel kişiler
5. Çalışma izni almaktan muaf tutulan yabancıların iş ve işlemleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür.
Bu Kanunla İşgücü Politikası Danışma Kurulu kurulmuştur. Uluslararası iş gücü politikalarının belirlenmesi sürecine bu yeni oluşturulan kurul da katılacaktır.(6735 sayılı kanun madde 4)
Çalışma izni, Önemi ve Prosedürü
6735 sayılı kanunun 6. Maddesinin 2. Fıkrası, bu kanun kapsamında sayılan yabancıların çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışmalarını veya çalıştırılmalarını yasaklamaktadır.
Böylece yabancılara bir çalışma izni alma yükümlülüğü getirilmektedir.
Bu Kanuna göre verilen çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti ikamet izni yerine geçer.
Ancak, mülteci ya da ikincil koruma statüsü dışında yabancının herhangi bir nedenle ikamet izni olması yabancıya çalışma hakkı vermez.
Çalışma izni başvuruları ( yetkili kurum aracılığıyla da yapılabilmek üzere):
1. Yurt içinde doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına
2. Yurt dışında yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki
Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilikleri veya başkonsolosluklarına yapılır. (Prosedürü 4817 sayılı Kanundan farklı olarak düzenlenmemiştir.)
Çalışma izni için Çalışma ve Sosyal Güvelik Bakanlığı tarafından değerlendirilecek ve bir puanlama sistemi (yönetmelikle düzenlenecek) kullanılacaktır. Usulüne uygun olarak tam bilgi ve belgelerle (yönetmelikle düzenlenecek) yapılan başvuru 30 gün içinde değerlendirilecektir. (30 gün düzenleyici bir süredir ve süreyle ilgili herhangi bir yenilik söz konusu değildir.)
Çalışma İzni Süresine İlişkin Önemli Hususlar
-Belirli bir işverenin yanında çalışan yabancıya ilk başvurusunda hizmet süresini aşmamak kaydıyla en çok bir yıl geçerli çalışma izni verilir. İşveren değiştirildiği takdirde bu da ilk başvuru kapsamında değerlendirilecektir.
-Çalışma izni uzatma süreleri (aynı işverene bağlı olmak kaydıyla) en çok 2 yıl, sonraki başvurularda ise en çok 3 yıla kadardır. 4817 sayılı kanunda (eski kanunda) ise çalışma izni aynı işverene bağlı olmak koşuluyla 3 yıla kadar uzatabilmekteydi. 3 yılın sonunda ise aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışma izninin süresi 6 yıla kadar uzatılabilirdi.
-Çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti, yabancının pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerinin geçerlilik süresinden altmış gün daha kısa süreli ve her yabancı için ayrı verilir.
Bazı Sektörlere Yönelik Ön İzin Prosedürü (m.8)
Mesleki yeterlilik gerektiren sağlık ve eğitim hizmetlerinde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde ön izin alınması zorunludur.
Sağlık hizmetlerinde çalışacak yabancıların Sağlık Bakanlığından
Eğitim hizmetlerinde çalışacak yabancıların Milli Eğitim Bakanlığından
Öğretim üyesi olan yabancıların YÖK’ten ön izin alması gerekmektedir.
Ayrıca Ar-Ge Merkezi Belgesi olan firmalarda Ar-Ge personeli olarak çalışacak yabancıların çalışma izni başvuruları Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının olumlu görüşü olması hâlinde değerlendirilir.
Şirket Yöneticilerine Yönelik Düzenleme (m.10, m.13)
13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre kurulmuş olan;
a) Limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü,
b) Anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi,
c) Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortağı olan yabancılar çalışma izni alarak çalışabilirler.
6102 sayılı Kanuna göre kurulmuş anonim şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyesi ve diğer şirketlerin yönetici sıfatı olmayan ortağı ile Türkiye’de gerçekleştirdiği faaliyetleri yüz seksen gün içinde doksan günü geçmeyen sınırötesi hizmet sunucusu, çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilir.
Turkuaz Kart ( m.11)
Özellikle Türkiye’nin istihdamına olumlu etki sağlayabilecek nitelikli yabancılara (akademik alanda uluslararası kabul görmüş çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı olarak değerlendirilir.) tanınan kolaylaştırılmış çalışma izin sistemi olarak yeni getirilmiştir.
Kimlere verilir?
Eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi nedeniyle yabancılara verilir.
Geçici koruma ( örneğin; geçici koruma yönetmeliği kapsamında değerlendirebileceğimiz Suriyeliler) sağlanan yabancılara turkuaz kart verilmez.
Nasıl verilir?
Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre verilir. Ayrıntıları çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenecektir.
Geçerlilik süresi ne kadardır?
Turkuaz Kart, ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilir.
Bakanlık, geçiş süresi içinde işveren veya yabancıdan yürütülen faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge talep edebilir.
Geçiş süresi içinde 15 inci madde uyarınca iptal edilmeyen Turkuaz Kartta yer alan geçiş süresi kaydı, yabancının başvurusu hâlinde kaldırılır ve süresiz Turkuaz Kart verilir. Bu başvuru, geçiş süresinin dolmasına yüz seksen gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılır. Bu süre dolduktan sonra geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin yapılan başvuru reddedilir ve Turkuaz Kart geçersiz hale gelir.
Getirdiği avantajlar nelerdir?
Turkuaz Kart sahibi yabancının, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilir.
Turkuaz Kart sahibi yabancı bu Kanunda düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır.
Süresiz çalışma hakkına sahip olan yabancı uzun dönem ikamet hakkının sağladığı tüm haklardan ve özel kanunlardaki düzenlemeler haricinde Türk vatandaşlarına sağlanan tüm haklardan faydalanabilecektir. Ancak seçme, seçilme ve kamu görevlerine girme hakkı ve askerlik hizmeti yapma yükümlülükleri yoktur. Ayrıca bu hususta özel kanunlardaki düzenlemeler saklıdır.
Çalışma İzninin İstisnai Olarak Verilebileceği Yabancılar (m.16)
Bu düzenlemeyle çalışma izni başvurusu, başvurunun değerlendirilmesi, reddedilmesi ve süresine ilişkin hükümlerin istisnai olarak uygulanabileceği yabancılar düzenlenmiştir. 4817 sayılı Kanunun 8. Maddesinde sayılan kişilere sadece süreye ilişkin istisna tanınmaktaydı.
Ayrıca 6735 sayılı Kanunla madde daha yalın hale getirilmiş ve çeşitli eklemeler yapılmıştır.
6735 sayılı kanun kapsamındaki yabancılar şunlardır:
-Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü olarak değerlendirilen,
-Bilim ve teknolojiye katkısı, yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen,
-Belirli bir süre için işvereni tarafından Türkiye’de gerçekleştirilen bir projede istihdam edilen,
-İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk soylu olduğu bildirilen,
– Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı,
– Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşı,
-6458 sayılı Kanun uyarınca uluslararası koruma başvurusu sahibi, şartlı mülteci, geçici koruma sağlanan veya vatansız ya da mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti mağduru,
– Bir Türk vatandaşı ile evli ve eşiyle Türkiye’de evlilik birliği içinde yaşayan,
– Yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde diplomatik dokunulmazlığı olmadan çalışan,
– Alanındaki başarısı ile uluslararası düzeyde temayüz etmiş olarak bilimsel, kültürel, sanatsal veya sportif amaçla Türkiye’ye gelen,
– Sınırötesi hizmet sunucusu yabancılar
Uluslararası Koruma Kapsamındaki Yabancılara İlişkin Düzenleme ( m.17)
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (m.61 vd. düzenlenen) uyarınca
Uluslararası koruma talebinde bulunan ve henüz başvurusu hakkında son karar verilmemiş veya şartlı mülteci yabancılar; uluslararası koruma başvurusu tarihinden
Geçici koruma sağlanan yabancılar ise geçici koruma kimlik belgesinin düzenlendiği tarihten altı ay sonra çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti almak için başvurabilirler.
Bu yabancılara verilen çalışma izni ve muafiyeti Türkiye’de mutlak kalış hakkı sağlamayacaktır.
Yabancı Öğrenciler İçin Çalışma İzni (m.19)
Yabancı öğrencilerin çalışma izni şartları şu şekildedir:
1) Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda örgün öğretim programlarına kayıtlı yabancı öğrenci olmalı
2) Ön lisans ve lisans düzeyinde öğrenim görmekte olanlar, öğrenimlerinin ilk yılının tamamlamış olmalı
Bu şartları taşıyan yabancı öğrenci yalnızca kısmi süreli olarak çalışabilir. Örgün öğretim programlarına kayıtlı lisansüstü öğrenciler için ise bu sınırlamalar uygulanmaz.
Yabancı öğrencilere verilen çalışma izinleri, geçerli öğrenci ikamet iznini ve bu ikamet izninin sağladığı hakları sona erdirmez. Böylece öğrencilik statüsü korunmak istenmiştir.
Yabancı Mühendis ve Mimarlar için Özel Düzenleme ( m.20)
Öğrenimlerini Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunun mühendislik ve mimarlık fakültelerinde veya yurt dışında ilgili ülke makamları ve Yükseköğretim Kurulu tarafından tanınmış bir yükseköğretim kurumunda tamamlayarak mühendis ve mimar unvanlarını almış olan yabancılar bu Kanuna göre proje bazlı ve geçici süre ile çalışma izni alarak mühendislik ve mimarlık mesleklerini icra edebilirler.
Örneğin; Türkiye’ye Elazığ’da yapılacak olan A barajı için gelen Hollanda vatandaşı ve mühendis Bayan Z Bakanlıktan verilen 6 aylık süreli çalışma izni ile bu projede çalışabilecektir.
İdari Para Cezaları (m.23)
4817 sayılı kanuna oranla 6735 sayılı kanunda idari para cezaları arttırılmıştır.
Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeksizin,
1) Bağımsız veya süresiz çalışma izni ile çalışan yabancıya dört yüz Türk lirası,
2) Yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için dört yüz Türk lirası,
Çalışma izni olmaksızın,
1) Bir işverene bağlı olarak çalışan yabancıya iki bin dört yüz Türk lirası,
2) Bağımsız çalışan yabancıya dört bin sekiz yüz Türk lirası,
3) Yabancı çalıştıran işverene veya işveren vekiline her bir yabancı için altı bin Türk lirası, tutarında idari para cezası verilir.