Bu yazımızda, Nisan ayı boyunca, Ödeme Hizmetleri sektöründe en önemli gündem maddelerinden biri olan, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) mevzuatındaki değişiklikler üzerinde duracağız.
MASAK, suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi amacıyla 17 Şubat 1997 tarihinde, 4208 sayılı Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanuna dayanılarak kurulmuş olan bir kuruldur. MASAK, Maliye Bakanlığı’na bağlı olup, politika belirleme, mevzuat geliştirme, veri toplama, analiz, değerlendirme, denetim, koordinasyon ve inceleme gibi birtakım faaliyetler icra etmektedir.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesine ilişkin MASAK mevzuatında yapılan değişiklikler ile 6493 sayılı Kanuna tabi Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları da yükümlüler arasına eklenmiştir. Belirtmek gerekir ki, 6493 sayılı Kanuna tabi Kuruluşların bu değişiklikler öncesinde, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili alt düzenlemelere uyum konusunda sorumlulukları söz konusuydu. Ancak, 6493 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta, 5549 sayılı Kanun ve alt düzenlemelerine atıflar yapılsa da Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının, 5549 sayılı Kanun kapsamında yükümlü olarak sayılmamaları, bugüne kadar MASAK’ın bu kuruluşlara yönelik bir yaptırım uygulamasını mümkün kılmamaktaydı. Bu değişiklikler ile, MASAK Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarına yaptırım uygulama hakkını yasal olarak haizdir
MASAK’ın, denetim konusunda Kanundan gelen yetkileri bulunduğundan, yapılan değişiklikler ödeme hizmetleri sektörü bakımından oldukça önem arz etmekte ve ilgili Kuruluşların yükümlülüklerini gereği gibi yerine getirme konusunda oldukça hassas davranmaları gerekmektedir.
MASAK mevzuatındaki değişiklikler ile birlikte Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları açısından üç konu üzerinde özellikle değerlendirmelerde bulunmak kanaatimizce önem teşkil etmektedir.
Buna göre; kimlik doğrulama, şüpheli işlem ve uyum görevlisi atanması konularına değinilecektir.
Kimlik Doğrulama: Kimlik doğrulama yükümlülüğü; gerçekleştirilecek işlemin niteliğine (tutarına bakılmaksızın) ve tutarına göre ortaya çıkmaktadır.
Tutara bakılmaksızın Kimlik Doğrulamanın zorunlu olduğu haller:
1.Sürekli, periyodik ilişki kurulması: fatura tahsilatına ilişkin ödeme hizmetleri tek seferlik ödeme işlemi olarak değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, nitelik bakımından kimlik doğrulamaya tabi olmadığı görüşü ortaya çıkmaktadır. Ancak, tutar bakımından 20.000 TL’yi geçmesi durumu saklıdır.
2.Şüpheli İşlem Bildirimini gerektiren durumla
3.Önceden alınan bilgilerin yetersiz olduğunun anlaşılması
Tutara göre Kimlik Doğrulamanın Zorunlu olduğu haller:
1.İşlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarının 20.000 TL veya üzerinde olması
2.Elektronik transferlerde işlem tutarının ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarının 2.000 TL veya üzerinde olması
Diğer yandan, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmeliğin (Yönetmelik) 6. maddesine göre; gerçek kişilerin kimlik tespitinde; ilgilinin adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, uyruğu, kimlik belgesinin türü ve numarası, adresi ve imza örneği, varsa telefon numarası, faks numarası, elektronik posta adresi, iş ve mesleğine ilişkin bilgiler ile Türk vatandaşları için bu bilgilere ilave olarak anne, baba adı ve T.C. kimlik numarası alınmak suretiyle yapılmalıdır.
Tüzel kişiler bakımından ise, Yönetmeliğin 7. maddesine göre; tüzel kişinin unvanı, ticaret sicil numarası, vergi kimlik numarası, faaliyet konusu, açık adresi, telefon numarası, varsa faks numarası ve elektronik posta adresi ile tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, uyruğu, kimlik belgesinin türü ve numarasına ilişkin bilgiler ve imza örneği ile Türk vatandaşları için bu bilgilere ilave olarak anne, baba adı ve T.C. kimlik numarası alınmalıdır. Tüzel kişiyi temsile yetkili kişilerin kimlik bilgilerinin doğruluğu, 6. maddede belirtilen kimlik belgeleri; temsil yetkileri ise tescile dair belgeler üzerinden teyit edilmelidir.
Yetkililerce istenildiğinde sunulmak üzere, teyide esas belgelerin asıllarının veya noterce onaylanmış suretlerinin ibrazı sonrası okunabilir fotokopisi veya elektronik görüntüsü alınmalı veya kimliğe ilişkin bilgiler kaydedilmelidir.
Yönetmeliğin 27. maddesinde Şüpheli işlem, yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işleme konu malvarlığının; yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına, bu kapsamda terörist eylemler için ya da terör örgütleri, teröristler veya terörü finanse edenler tarafından kullanıldığına veya bunlarla ilgili ya da bağlantılı olduğuna dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması hali” olarak tanımlanmaktadır. Şüpheli işlemler yükümlüler tarafından tutar gözetilmeksizin MASAK’a bildirilmelidir.
Bildirim usulü ile ilgili olarak, Kuruluşun karşılaştığı ve şüpheli olabilecek işlemlere dair araştırma sonrası elde edilen bilgi ve bulgular Şüpheli İşlem Bildirim Formu doldurarak, işleme ilişkin şüphenin oluştuğu tarihten en geç 10 iş günü içinde MASAK’a iletilmek zorundadır. Şüpheli İşlem Bildirim Formu doldurulduktan sonra elden, posta veya faks yoluyla gönderilecektir. Faks ile gönderildiği takdirde, asılları posta ile ayrıca gönderilmelidir. Bu bildirimi yapacak kişi Uyum görevlisidir.
Ayrıca, yapılan değişiklikler kapsamında, ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları Yönetmeliğin 29. maddesi uyarınca münhasıran uyum görevlisi atamak zorunda olan yükümlüler arasına alınmıştır.
Halihazırda faaliyet izni almış bulunan ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları ile portföy yönetim şirketleri ve kargo şirketlerinin söz konusu Yönetmeliğin 30 uncu maddesinde yazılı şartları haiz uyum görevlisini 31/3/2016 tarihine kadar atamaları gerekmektedir.
Görüldüğü üzere, yapılan değişiklikler neticesinde ödeme hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren kuruluşlar bakımından önemli değişiklikler söz konusudur. İlerleyen günlerde, MASAK mevzuatına uyum ve yükümlülükleri yerine getirme konusundaki gelişmeleri hep birlikte yakından takip edeceğiz.