Süresi belirli olsun veya olmasın işçi ve işveren 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü Ve 25’inci maddelerinde yer alan sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve zorlayıcı sebeplerin varlığı halinde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. Bu hallere ek olarak işveren, işçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17’nci maddesinde belirtilen ihbar sürelerini aşması halinde de iş sözleşmesini derhal feshedebilmektedir.
İş sözleşmelerinde bildirimsiz derhal fesih, kanunda belirtilen sebeplerden birinin ortaya çıkması neticesinde sözleşmeyi sürdürmesi kendisinden beklenemeyecek tarafın iş sözleşmesinden derhal kurtulmasına imkân sağlamaktadır. İş sözleşmesinin bildirimsiz olarak feshine imkan veren haklı sebeplerin ortaya çıkması halinde iş sözleşmesi kendiliğinden sona ermez. İş sözleşmesini fesih hakkı kazanan tarafın sözleşmeyi sona erdirmesi gerekmektedir. Yapılan bu feshin geçerli olabilmesi için usulsüz, haksız ve kötüniyetli olmaması gerekmektedir. Yasal fesih nedenlerinden birinin bulunmaması, fesih hakkının süresi içinde kullanılmaması, dayanılan fesih nedeninin ispattan yoksun olması, iş sözleşmesinin feshinin usule uygun olmaması, öne sürülen fesih nedeninin haklı neden oluşturmaması halinde yapılan fesih “haksız fesih” olmaktadır.
İş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi halinde fesih bildiriminin yazılı olması, fesih sebebinin açık ve kesin şekilde ifade edilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte belirsiz süreli iş sözleşmesinin varlığı halinde işçiden savunma alınmaksızın iş sözleşmesinin işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilmesi usule uygun değildir. Ancak bu durumda işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı saklıdır. İş güvencesi kapsamına giren ve işveren tarafından sözleşmesi haksız olarak feshedilen işçi, işe iade davası açabileceği gibi ihbar ve kıdem tazminatını da talep edebilmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 26’ncı maddesi uyarınca ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz.
İş Sözleşmesinin Süreli Feshi
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde fesih öncesinde durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekmektedir. İş sözleşmelerinin feshine ilişkin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17’nci maddesinde öngörülen ihbar süreleri 2 hafta, 4 hafta, 6 hafta, 8 hafta şeklindedir. Bu sürelerin tespitinde işçinin çalıştığı süre dikkate alınır. Bildirimin yapılması ardından belirtilen sürelerin geçmesi ile birlikte belirsiz süreli iş sözleşmesi feshedilmiş sayılır.
Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. Bununla birlikte işveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilmektedir.