17/12/2019 tarihinde 30981 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 2016/3140 Başvuru Numaralı 7/11/2019 Tarihli
Kararı
Karara konu olayda; Başvurucunun boşandığı eşi tarafından kendisi ve dört çocuğu için ödenen nafaka miktarının artırılması talebiyle Aile Mahkemesinde dava açılmıştır. Davanın kısmen kabulüne karar veren Mahkeme, başvurucunun eski eşi ve dört çocuğu için ödediği nafaka miktarını artırmıştır. Bir hastanede şirket elemanı olarak asgari ücretle çalıştığını ve maaşından daha yüksek miktarda nafakaya hükmedilmesinin haksız olduğunu belirten başvurucu, temyiz talebinde bulunmuştur. Karar, Yargıtay tarafından onanmıştır.
Başvurucu, bir tıp fakültesi hastanesinde şirket personeli olarak asgari ücretle çalıştığını, aylık 950 TL maaş almasına rağmen Mahkemece toplamda 1.000 TL nafaka ödemesine karar verildiğini, bu durumda kendisinin geçimi için para kalmadığını ve yaşamını sürdürmesinin mümkün olmadığını ileri sürerek eşitlik ilkesi, yaşama ile kişinin maddi ve manevi varlığını koruma haklarının ihlal edildiğini iddia etmiştir. Ayrıca başvurucu, ikinci evliliğinden de bir çocuk sahibi olduğunu, Mahkemece bu durum dikkate alınmadan karar verildiği için aile hayatına saygı hakkının da ihlal edildiğini öne sürmüştür.
Hükmedilen nafaka miktarının aylık gelirinden fazla olduğuna ilişkin iddia başvurucunun ekonomik geleceği üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğundan, yapılan başvuru bir bütün olarak Anayasanın 17. maddesinde düzenlenen kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı kapsamında değerlendirilmiştir. Başvurucunun diğer iddiaları ise derece mahkemelerinde yapılan yargılamada ileri sürülmediğinden bireysel başvuruda da inceleme konusu yapılmamıştır.
Olayda taraflardan biri aleyhine bireysel olarak aşırı ve olağan dışı bir külfetin yüklenip yüklenmediğinin anlaşılabilmesi için tarafların ekonomik durumlarının tam olarak ortaya konulabilmesi önem arz etmektedir. Başvurucunun aylık gelirinin gerçekten de 950 TL olması durumunda aleyhine hükmedilen aylık toplam 1.000 TL nafaka miktarının ölçülü olduğundan söz edilemez.
Anayasa Mahkemesi kararında, başvurucunun aylık 950 TL gelir elde ettiğini ileri sürmesine karşın derece mahkemesinin başvurucunun çalıştığı kurumla iletişime geçerek başvurucunun görevinin ne olduğunu, ek gelir ve diğer ödemelerle birlikte aylık ne kadar gelir elde ettiğini araştırmak suretiyle konuyu aydınlatması gerekirken bu konuda hiçbir araştırma ve değerlendirme yapmadığı; sadece kolluk tarafından verilen bilgilerin esas alındığı görülmektedir. Ayrıca temyiz aşamasında da Yargıtay tarafından bu konuda bir inceleme yapılmadığı ifade edilmiştir. Bu doğrultuda, derece mahkemeleri kararlarının, başvurucunun sonuca etkili olabilecek nitelikteki iddia ve itirazlarına cevap verecek yeterli gerekçe içermediği tespit edilmiştir.
Sonuç olarak başvuruya konu olayda kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı kapsamındaki pozitif yükümlülüklerin kamu makamlarınca yerine getirilmediğine kanaat getiren Anayasa Mahkemesi, Anayasanın 17. maddesinde güvence altına alınan kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkının ihlal edildiğine ve kararın bir örneğinin ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine oy birliğiyle karar vermiştir.
Anayasa Mahkemesi vermiş olduğu bu kararla Mahkemelerin nafaka taleplerinde izlemeleri gereken yolu göstermektedir. Anayasa Mahkemesi, hâkimlerin tarafların gelir durumunu araştırarak, “tam ortaya koyulmasını”, “ölçülü” ve “taraflardan biri aleyhine aşırı ve olağandışı bir külfet yüklemeyecek” şekilde karar vererek nafaka bağlamalarını istemektedir. İhlal kararı, benzer şekilde aleyhlerinde nafakanın yükseltilmesi davası açılan kişiler için örnek niteliği taşımaktadır.